Koszyk
Ulubione
Zaloguj
Szukaj
Świat, w którym przeżywamy naszą codzienność dowodzi triumfu rozumu. Wystarczy rozejrzeć się wokoło. Hybrydowe pojazdy, technologie dotykowe, wszechobecne cyfrowe innowacje, multibradowy wyścig na drodze do tworzenia komunikacyjnych rozwiązań przyszłości. Wyszliśmy daleko poza granice zamierzeń i dawnych wyobrażeń, przekraczając kolejne technologiczne granice. Staliśmy się, zarówno jako społeczeństwo globalne, jak i jednostka ze wszech miar mobilni, a naszą cechą charakterystyczną okazał się dynamizm przejścia. Zmiany są tak zamaszyste i nieustanne, że przestaliśmy już nawet zwracać na nie uwagę.
Żyjemy, przenosząc na ekrany coraz mniejszych laptopów i coraz cieńszych smartfonów większość naszej codziennej aktywności, zarówno naukowej, zawodowej, jak i towarzyskiej. Zmieniliśmy, a właściwie samoczynnie uległ zmianie powszechny sposób wymiany, jak i zapisywania myśli. Zaczynaliśmy od glinianych tablic, przez papirus, pergamin i pisanie ręczne, docierając do epoki wiecznie rozświetlonych ekranów. A wszystko to w sposób tak naturalny, że niemalże niedostrzegalny. Bo czy rzeczywiście poświęcamy temu uwagę? Czy zastanawiamy się co zmieni się w naszych dzieciach i nas samych, gdy odstawimy pióra, długopisy i ołówki na rzecz kilkuset gramowych ekranów? Czy choć trochę tęsknimy za zgrzytem stalówki, zapachem atramentu i szelestem przewracanych stron? I co najważniejsze, czy sami widzimy jeszcze jakiekolwiek zastosowanie dla odręcznego wyrażania myśli?
Pisanie ręczne i jego dawna magia, której już nie dostrzegamy
Dawniej w piśmie upatrywano znamion boskości, głęboko wierzono w jego magiczne właściwości. Wraz z rozwojem nauki wiarę tę zastąpiła wiedza. Udowodniono, że pismo nie jest stałą, niezmienną, a ewoluuje wraz z rozwojem umiejętności. Człowiekowi przypisano zdolność nabywania umiejętności odręcznego kreślenia pojedynczych liter i łączenia ich w słowa oraz tendencje do wieloetapowej indywidualizacji stylu pisania.
Wszystko zaczyna się od gestów. A właściwie od nauki wskazywania. Pewien wybitny rosyjski naukowiec L. Wygotski sformułował i udowodnił tezę, jakoby dziecko we wczesnym stadium rozwoju rysując pierwsze proste linie i kształty pozostawiało ślady gestów wskazywania za pomocą dłoni i trzymanego w niej narzędzia. Jego teoria obejmowała twierdzenie, że małe dzieci tak naprawdę nie rysują, a narzędziami takimi jak ołówki utrwalają czyniony przezeń gest wskazywania. To wszystko jednak – do pewnego konkretnego momentu, gdy odkrywa, że pozostawiony obraz ma pewne znaczenie, co więcej, posiada również nazwę. W ten sposób, częściowo bezmyślne kreślenie staje się świadomym rysowaniem, następnie zaś, po utrwaleniu i rozwijaniu zdolności w obrębie zarówno motoryki dużej, jak i małej, pisaniem. To efekt kolejnego samodzielnego odkrycia, że pisane dotąd niezależnie litery można z sobą łączyć w słowa.
Od gestu do słowa – tysiącletnia tradycja u podstaw edukacji
Nauczanie pisma, doszukując się jego początku w gestach, praktykowane jest od tysięcy lat w Chinach. Tam też etap zapisywania znaków następuje dopiero po opanowaniu do perfekcji kreślenia ich linii w powietrzu, zamaszystym gestem dłoni. W ten sposób ciało zapamiętuje ruch, a ręka kształt, niezależnie od tego jak trwale zapisał się on w pamięci umysłu. Pisanie ręczne ma zatem charakter zarówno fizyczny, jak i umysłowy, a dualizm możliwych do popełnienia błędów podczas nauki sprawia, że staje się ono dla niektórych prawdziwym wyzwaniem.
Pisząc odręcznie, nieważne – piórem, długopisem czy ołówkiem – nie tylko nadajemy wizualny walor przelewanej na papier treści, ale i dowodzimy ludzkiej niepowtarzalności. Nie ma bowiem, jak świat długi i szeroki, dwojga ludzi o identycznym charakterze pisma, oparł się on globalnemu ujednolicaniu wszystkiego wokoło, co jednocześnie ekscytuje i głęboko zastanawia. Uważa się też, że jest on równie unikatowy i oryginalny jak odcisk palca. Jakie jednak znaczenie ma pismo w rozwoju człowieka i to niezależnie od wieku? Otóż, olbrzymie.
Pisanie ręczne, a rozwój psychofizyczny
Wiele niezbędnych w życiu, złożonych umiejętności nabywamy fragmentarycznie już w dzieciństwie, w trakcie nauki pisania. Podejmujemy pierwsze próby abstrakcyjnego myślenia, uczymy się symboliki, a także poznajemy zależności przyczynowo-skutkowe oraz sekwencyjne. Dla rozwijającego się zarówno psychofizycznie, jak i emocjonalnie małego człowieka zaangażowanie tak wielu receptorów, koordynacja na linii oko – mózg – ręka, a także sama zdolność opanowania pracy narzędziem piśmienniczym, takim jak ołówek czy długopis to nie lada wyzwanie.
Jak dowodzą badania, prowadzone przez niezależne instytuty badawcze na całym świecie, pisanie ręczne to jedna z niewielu umiejętności, która podczas kształtowania uruchamia tak wiele ośrodków zarówno w samym mózgu, jak i w całym organizmie dziecka. Stała aktywność głównego ośrodka nerwowego pozwala wówczas na nieustającą stymulację procesów poznawczych, pamięciowych, kojarzenia, a także koordynacji ruchowej, zaawansowanych zdolności motorycznych oraz ogólnej orientacji – przestrzennej i kreatywnej, powszechnie zwanej wyobraźnią.
Wykorzystując najwybitniejsze narzędzie wszech czasów - mózg
Nie sposób zaprzeczyć, że głęboka koncentracja i próby skoordynowania ruchu ręki, wzroku, a także postawy ciała, a wszystko to w oparciu o rzeczywistą wolę, ale i wyobraźnię intensyfikuje i dynamizuje szeroko pojęty rozwój psychofizyczny. I to nie tylko dziecka podczas nauki, ale i dorosłego, podczas praktyki.
To dzięki odręcznemu zapisywaniu myśli i dzieleniu się nimi w ten pozornie tylko archaiczny sposób człowiek odkrywa w sobie nieznane pokłady wyobraźni, rozwija pomysłowość, zyskuje zdolność barwnego opisywania świata i uczy się pracować nad estetyką przekazu. A wszystko to zaczyna się tak niepozornie, od pierwszych, chaotycznych gestów, których ślady z czasem płynnie układają się w litery, rozpoznawane zaś litery w słowa.
