Jak rozpoznać wypalenie zawodowe?

Z pozoru wszystko jest dobrze. Masz stałą pracę i adekwatne do kwalifikacji i wymagań na stanowisku wynagrodzenie. Z czasem jednak jesteś coraz bardziej zmęczony, a praca nie przynosi satysfakcji i nie widzisz w niej większego sensu. Mówisz sobie, że to nic, zwykły stres. Wydaje Ci się, że wystarczy odpocząć przez weekend i wszystko wróci do normy. Gdy nadchodzi niedzielny wieczór ze ściśniętym żołądkiem myślisz o nadchodzącym tygodniu. Sytuacja powtarza się w każdy poniedziałek przez jakiś czas. Okazuje się, że to, co brałeś za przemęczenie, to stopniowo rozwijające się wypalenie zawodowe.

Czym jest wypalenie zawodowe?

Ten termin po raz pierwszy wprowadził w latach 70-tych ubiegłego wieku psycholog Herbert Freudenbergen. Określa się nim stan przewlekłego stresu, który z kolei prowadzi do wyczerpania fizycznego i psychicznego. Wypalenie zawodowe to coś więcej niż zwykłe zmęczenie. Gdy go doświadczasz nie radzisz sobie z wyzwaniami dnia codziennego, drżysz na myśl o pójściu do pracy, a zwleczenie się rano z łóżka wydaje się być nadludzkim wysiłkiem. Może Ci także towarzyszyć poczucie beznadziei i braku sensu w czymkolwiek akurat się zajmujesz. Wypalenia zawodowego nie pozbędziesz się szybko, jednak warto działać już przy pierwszym jego oznakach, ponieważ może przerodzić się w depresję, choroby serca i inne zaburzenia.

Jakie są oznaki wypalenia zawodowego?

Wypalenia zawodowe objawia się przez szereg odczuć i zachowań, które zwykle przypisujemy zmęczeniu i byciu zestresowanym. Warto zapoznać się z listą oznak tego schorzenia i podjąć konieczne kroki, by mu przeciwdziałać.  Wypalenie zawodowe najczęściej objawia się jako:

• wyczerpanie fizyczne i psychiczne, które trwa przez dłuższy okres czasu,
• chroniczne bóle głowy,
• zaburzenia snu,
• bóle brzucha,
• brak apetytu.

Osoby cierpiące z powodu wypalenia zawodowego często czują się przytłoczone przez codzienne obowiązki, przez co izolują się od innych. Zaprzestają wdawaniu się w interakcje ze współpracownikami, przestają wychodzić ze znajomymi, czy umawiać się na randki. Może to również prowadzić do zaniedbywania rodziny. Taka osoba jest również niezadowolona z powodu niekończącego się pasma wymagań i nowych zadań w pracy, więc ucieka w świat fantazji. Wyobraża sobie jak wyglądałoby jej życie z dala od obowiązków i codziennych problemów. Często też pociesza się obsesyjnymi zakupami, nadmiarem słodyczy i jedzenia, czy sięga po używki takie jak papierosy czy alkohol. Wypalenie zawodowe objawia się również poprzez drażliwość. Nadmiar stresu wyprowadza nas wtedy z równowagi pod byle pretekstem. Wystarczy tylko, że coś nie idzie po naszej myśli i wybuchamy. Spada również odporność organizmu, co kończy się częstymi infekcjami i chorobami. Zwolnienie lekarskie jest traktowane jak chwilowe wybawienie, jednak po powrocie do pracy zwykle czekają nas zaległości, co tylko nakręca spiralę strachu i wypalenia.

12 stadiów wypalenia zawodowego

Psychologowie Herbert Freudenberger i Gail North wyszczególnili dwanaście faz, przez które przechodzimy, gdy dopada nas nadmierny stres i pojawiają się oznaki wypalenia zawodowego. Należą do nich:

• Nadmierna ambicja i zapał do działania. To co przydaje się po przyjęciu nowego stanowiska czy rozpoczęciu nowego projektu, na dłuższą metę może nam szkodzić. Wygórowana ambicja i ciągłe podnoszenie sobie poprzeczki to przepis na katastrofę dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego.
• Zmuszanie się do ciężkiej pracy. Motywujemy raz za razem się przy przebrnąć przez trudny okres, przez co kręcimy się bez celu jak chomik w kołowrotku.
• Zaniedbywanie własnych potrzeb. Odpoczynek, czas na przyjemności i hobby schodzą na dalszy plan. Nie dbamy o siebie, ponieważ codzienne obowiązki są dla nas ważniejsze i pochłaniają cały nasz czas.
• Przeniesienie. W tej fazie zamiast przyznać się przed samym sobą, że wzięliśmy na siebie zbyt dużo, niż jesteśmy w stanie udźwignąć, obwiniamy za całą sytuację szefa tyrana i głupich współpracowników. Uważamy, że zbyt wiele się od nas wymaga. Wszyscy są winni naszej ciężkiej sytuacji, tylko nie my.
• Brak czasu na czynności i potrzeby niezwiązane z pracą.  Wszystko dlatego, że rzekomo mamy zbyt wiele na głowie przy oddawać się przyjemnościom.
• Wyparcie. Stajemy się przykrzy dla innych, jednak zamiast wziąć odpowiedzialność za swoje czyny i przyznać, że potrzebujemy pomocy, obwiniamy innych, że tylko dokładają nam zmartwień i problemów.
• Wycofanie się z życia rodzinnego i towarzyskiego. Nie mamy czasu na spotkania towarzyskie. Musimy przecież pracować.
• Zmiany w zachowaniu. Stajemy się drażliwi i wybuchowi, zwłaszcza, gdy ktoś ośmieli się przeszkodzić nam w obowiązkach.
• Depersonalizacja. Wydaje się nam, że nie mamy już żadnej kontroli nad własnym życiem. Czujemy się od niego oderwani.
• Niepokój i uczucie wewnętrznej pustki.
• Depresja. Popadamy w coraz większe poczucie beznadziei.
• Załamanie fizyczne i psychiczne. Ostatnie i szalenie groźne stadium. 

Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?

Wypalenie zawodowe może prowadzić do poważnych problemów fizycznych i psychicznych, które często wymagają od nas zaczerpnięcia porady specjalisty. Nie oznacza ono jednak, że musimy rezygnować z pracy. Często wystarczy przewartościować swoje priorytety i nauczyć się lepszego zarządzania czasem, czy delegowania części naszych obowiązków. Wypalenie zawodowe może być punktem zwrotnym w naszym życiu, kiedy zatrzymamy się na chwilę i dobrze zastanowimy czego chcemy od życia i co nam daje radość i spełnienie.